Етӗрне районӗнчи Пушкӑртра сакӑрвуннӑри Михаил Егорова «Мичурин» теҫҫӗ иккен. Сад ӗҫне юратнӑшӑн ҫакнашкал хушма ят панӑ ӑна.
Михаил Егоровичпа мӑшӑрӗ Зоя Егоровна кирек хӑш ӗҫе те пӗрле пуҫӑнаҫҫӗ иккен. Тӑрӑшнине кура пахча ҫимӗҫ те, улма-ҫырла та ӑнса пулать-мӗн вӗсен. Ҫулсеренех арпуспа дыня лартаҫҫӗ.
Егоровсем 2001 ҫулта Шупашкартан Пушкӑрта куҫнӑ. Хулара иккӗшӗ те строительте ӗҫленӗ. Тӗрӗссипе, ҫак профессие суйланиех паллаштарнӑ каччӑпа хӗре. Опытлӑ ҫемье пуҫӗ министерствӑра пай пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ.
Яла килнӗренпе 100 ытла ҫыннӑн сад пахчинчи улмуҫҫисене сыпнӑ Михаил Егорович.
Канаш районӗнчи Пайкилт ял тӑрӑхӗн ҫыннисем хӑйӑра саккунсӑр майпа кӑларни пирки ЧР Ҫутҫанталӑк министерствине пӗлтернӗ. Документсемпе килӗшӳллӗн, ҫав вырӑнсенче ҫӗре нихӑҫан та чавман, ҫӗр пуянлӑхӗ пирки пӗлмен те. Министерство ӗҫченӗсем вырӑна тухса тӗрӗслев ирттернӗ.
Ҫур ӗмӗр каялла кунта колхоз ветеранӗсен кану бази пулнӑ. Унтан ӑна ачасене панӑ. Сывлӑха ҫирӗплетмелли «Спутник» лагерь ҫӗнйӗркелӳ тапхӑрӗччен ӗҫленӗ. Унтан вырӑнти тӳре-шара ҫурт ванчӑкӗсемпе ялсенчи ҫул-йӗре сарнӑ. Халӑх ҫӑва ҫулне лайӑхлатма, шӑтӑк-путӑка пӗтерме ыйтнӑ.
Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Аркадий Григорьев каланӑ тӑрӑх, фундамента ҫӑва ҫулӗ ҫине сарнӑ. Хӑйӑр таран чавса ҫитсен вӑл та хута кайнӑ. Халӑх шухӑшӗпе, ӑна сутма тытӑннӑ.
40 соткӑна 2 метр тарӑнӑш чавнӑ, тӑм патне ҫитнӗ. Аркадий Григорьев каланӑ тӑрӑх, шӑтӑка якатса пушар тухсан усӑ курмалли пӗве тӑвасшӑн. Шухӑш лайӑх-ха, анчах официаллӑх пирки маннӑ. Хӑйӑр — ҫӗр пуянлӑхӗ, ӑна кӑлармашкӑн лицензи кирлӗ.
Кӑларнӑ хӑйӑр 1500 кубла метрпа танлашнӑ. Административлӑ тӗрӗслев пуҫарнӑ. Кунашкал тӗслӗх пӗлтӗр те пулнӑ.
Пурте мар-ха. Хӑшӗсем. Сӗт хакне Ял хуҫалӑх министерствинче ирттернӗ ӗҫлӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Унта сӗте ял ҫыннисенчен пухакансене пуҫтарнӑ. Анчах пурте пыман иккен.
Халӑхран сӗт пуҫтаракансем йӳнӗ тӳлени пирки юлашки вӑхӑтра вӗҫӗмех калаҫма тытӑнчӗҫ. Ку ыйтӑва районсене тухса ҫӳренӗ май республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та тӑтӑшах хускатать. Вӑл литрне 13 тенкӗрен йӳнӗрехпе туянмалла мар тесе те каланӑччӗ. Хальлӗхе сӗт хакӗ — 10 тенкӗрен тытӑнса 13 тенкӗ таран.
Сӗт хакӗ чылай чух нарӑс уйӑхӗн ҫурринчен тытӑнса йӳнелме пуҫлать. Ку вӑхӑтра ӗнесем пӑрулама тытӑнаҫҫӗ те сӗт паракансем нумайланаҫҫӗ.
Халӑхран туянакан тата тирпейлекенсем туянакан хак хушшинче уйрӑмлӑхӗ 4 тенке ҫитет иккен. Чӑваш Ен Элтеперӗ вара услама литр пуҫне 50–70 пус хӑварсан та ҫителӗклӗ тесе шухӑшлать.
Сӗте халӑхран йӳнӗрехпе пухакансем хӑйсем ытларах услам тӑвасшӑн ҫуннине тӗрлӗ сӑлтавпа ҫыхӑнтарма тӑрӑшнӑ иккен-ха. Етӗрне районӗнчи «Сареевское» общество ертӳҫи Сергей Сапожников хӑйсен районӗнче сӗт пухакансенчен 6 организаци кӑна официаллӑ ӗҫлет имӗш, тепӗр вуннӑшӗ — официаллӑ мар.
Чӑваш Ен сӑнав проектне хутшӑнать. Унпа килӗшӳллӗн, ял хуҫалӑх техникине газпа чуптармалла.
Республикӑра топливӑн ҫӗнӗ тӗсӗпе халӑха илсе ҫӳрекен 18 автобус усӑ курать. Вӗсенчен кашни 400 пине яхӑн перекетлеме парать-мӗн.
Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, метан йӳнӗ кӑна мар, экологи тӗлӗшӗнчен таса та. Ҫапах республикӑри транспортӑн 3 проценчӗ кӑна унпа усӑ курать.
Хальлӗхе Чӑваш Енре ҫакнашкал газпа пӗр станци ҫеҫ тивӗҫтерет. Вӑл — Шупашкарта. Тӳре-шара кунашкал станцисене Улатӑр, Патӑрьел, Канаш, Куславкка, Етӗрне районӗсенче тума палӑртнӑ.
Ҫак кунсенче Шупашкарти «Перфектум» издательствӑра Галина Зотова пухса хатӗрленӗ «Первая награда отца» (чӑв. Аттен пӗрремӗш награди) ятлӑ кӗнеке кун ҫути курнӑ. Ӑна автор хӑйӗн укҫипе кӑларнӑ.
Кӗнекене Красноармейски районӗнчи Тусай ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Чӑваш АССР тата РСФСР тава тивӗҫлӗ агрономне, Етӗрне районӗнчи «Заветы Ильича» (чӑв. Ильич халалӗ) колхозра агрономра, тӗп агрономра тата 16 ҫул хушши колхоз ертӳҫинче тӑрӑшнӑ Александров Вячеслав Александровича халалланӑ. Кӗнекери хайлавсене вырӑсла, чӑвашла тата акӑлчанла ҫырнӑ.
Хуплашкине Александр Велькин, макетне Рина Димитриева хатӗрленӗ. Кӗнеке ӑна пухса хатӗрлекен Зотова Г.В. ҫинчен каласа панипе уҫӑлать. Унтан Алексей Зотовӑн «Семья — семь Я» статьи, Вячеслав Александровичӑн биографийӗ, Галина Зотовӑн «Первая награда отца» тата «Атте халапӗ» калавӗсем, Вячеслав Александров хайланӑ сӑвӑсем вырӑн тупнӑ.
Етӗрне районӗн сайчӗ кӑҫал Вячеслав Александровичӑн 85 ҫулхи юбилейӗ ячӗпе самаях пысӑк материал вырнаҫтарчӗ. М.И. Ильина хатӗрленӗ ҫак статья та кӗнекере кун ҫути курнӑ. Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑмри шкулта та Александрова халалласа уяв ирттерчӗҫ, шкулти биологи учителӗ, Александровсен кӗҫӗн хӗрӗ, Валентина Константинова ку уявра тунӑ «Жизнь прожить — не поле перейти» (чӑв.
Паян ирпе Шупашкара ҫӗршывӑн тӗп хулинчи ҫыравҫӑсем килсе ҫитнӗ. Вӗсем хушшинче пултаруллӑ 11 ҫын, литераторсем, ҫыравҫӑсем тата сӑвӑҫсем.
Мускаври пултарулӑх ҫыннисене культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова тата Валерий Петровский ҫыравҫӑ тата куҫаруҫӑ кӗтсе илнӗ.
Хӑнасен Чӑваш Енри программи анлӑ пулассине пӗлтерет республикӑн Культура министерстви. Хӑнасене Етӗрнери тата Шупашкарти, ҫавӑн пекех Сӗнтӗрвӑрри тата Шупашкар районӗсенчи паллӑ вырнӑсене кӑтартма палӑртнӑ. Чӑваш Енре вӑхӑтлӑх чарӑнса тӑмалли вырӑна вара хӑнасем хӑйсем тӗллӗн суйланӑ иккен. Кун валли вӗсем Етӗрне районӗнчи Стрелецки ялӗнчи хӑна ҫуртне куҫ хывнӑ.
Сӑнсем (6)
Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри халӑх йышӗ 1 миллион та 240 пин ҫынпа танлашнӑ. Ку вӑл 2011 ҫулхинчен 10 пин те 534 ҫын, е 0,8 процент, чакнине пӗлтерет.
Ялта пурӑнакансен шучӗ ҫулталӑкра 6 пин ҫын (1,2 процент) сахалланнӑ, хуларисен 2,6 пин (0,3 процент) нумайланнӑ. Халӑхӑн йышӗнче хула ҫыннисем 60,2 процент йышӑнаҫҫӗ, ялтисем — 39,8 процент.
Юлашки вӑхӑтра ачасем ҫураласси йышланнӑ. 2013 ҫулта 2011-мӗшӗнчинчен 1 186 пепке ытларах кун ҫути курнӑ: пӗлтӗр 17 пин 351 ача ҫуралнӑ. Ҫураласлӑх коэффициенчӗ 8,5 процент хушӑннӑ. Ялта хуларинчен яланхиллех нумайрах ҫуратаҫҫӗ.
Пӗлтӗр халӑх шучӗ Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Улатӑр, Етӗрне, Патӑрьел, Ҫӗмӗрле районӗсенче уйрӑмах чакнӑ. Вӗсенче йыш 3 процентран пуҫласа 2,2 процент таран катӑлнӑ. Шупашкар, Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисемпе Шупашкар районӗнче халӑх шучӗ йышланнӑ.
Ӗҫлеме пултарайманнисем яллӑ вырӑнта хуларинчен 1,3 процент нумайрах.
Йӑлапа килӗшӳллӗн, шӑматкун сывлӑх кунӗ шутланать. Иртнӗ шӑматкун, утӑн 19-мӗшӗнче, Хӗрлӗ Чутай тата Етӗрне районӗсен тӗп пульницисенче ӗҫлекенсем сывӑ пурнӑҫ йӗркине сарас тӗллевпе велосипедсем ҫине ларса уҫӑлма тухнӑ.
Тухтӑрсем хӑйсен пульници умӗнче старт илсе Сӗнтӗр ҫул пӑрӑнчӑкӗнче тӗл пулнӑ. Унтан вӗсем Таланцев пиччӗшӗпе шӑллӗн ҫурчӗ патне ҫул тытнӑ. Унта Леонид Белов фермер вӗсемпе экскурси ирттернӗ.
Ун хыҫҫӑн велоушкӑн Ильин сӑрчӗ патне кайнӑ. Кунта 340 ҫул каялла утӑн 19–20-мӗшӗсенче Емельян Пугачев ҫарӗ тӑнӑ.
Пӗтӗмпе тухтӑрсем 60 ҫухрӑма парӑнтарнӑ. Медиксем кунашкал ҫулҫӳреве пӗрре мар тухнӑ. Пӗлтӗр ав вӗсем Хӗрлӗ Чутай тата Элӗк тӑрӑхӗсенче пулнӑ.
Сӑнсем (12)
Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Александр Калинин наградӑна тивӗҫнӗ иккен. Крым влаҫӗ ӑна «Крыма ирӗке кӑларнӑшӑн» ятарлӑ медаль пама йышӑннӑ.
Александр ҫара 2013 ҫулта кайнӑ, Свердловск облаҫне лекнӗ. Унтан ӑна Ӗренпур облаҫӗнчи Тоцк хулине куҫарнӑ. 2014 ҫулхи пуш уйӑхӗнче Ростов облаҫне янӑ. Унта вӑл ҫар тивӗҫне виҫӗ уйӑх пурнӑҫланӑ. Шӑпах унта вӑл РФ Хӳтӗлев министерствин медальне тивӗҫнӗ.
Раҫҫейӗн Шалти ӗҫсен министерствин Етӗрне районӗнчи пайне ҫӗнӗ пуҫлӑх ертсе пыма тытӑннӑ. Утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗнче унпа республикӑн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Семенов паллаштарнӑ.
ШӖМӗн Етӗрне районӗнчи пай пуҫлӑхӗ пулма Владимир Фомина шаннӑ. Унччен вӑл ШӖМӗн пуҫиле шырав управленийӗн йӗркеленсе тӑвакан преступленисемпе кӗрешекен районсем хушшинчи пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ. Унта хӑйне тӳрӗ чунлӑ та ӑслӑ ертӳҫӗпе полицейски евӗр кӑтартнӑ-мӗн.
+20.3 °C